Kontrakt trenerski. Umowa o świadczenie usług trenerskich.

Zatrudnianie polskich trenerów w klubach piłkarskich regulują przepisy Uchwały nr XII/189 z dnia 12 grudnia 2014 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej dot. Zasad regulujących stosunki pomiędzy klubem sportowym a trenerem piłki nożnej (tekst jednolity przyjęty uchwałą Zarządu PZPN)

Umowa o pracę czy umowa cywilnoprawna? Forma umowy zawieranej z trenerem

Umowa zawierana między trenerem a klubem piłkarskim, na rzecz którego trener ma świadczyć swoją pracę, może przyjąć formę umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Zdecydowanie najczęściej zawiera się umowy cywilnoprawne zwane kontraktami trenerskimi lub umową o świadczenie usług trenerskich. Profesjonalny kontrakt trenerski będący umową cywilnoprawną może być również realizowany w formie działalności gospodarczej.

Umowa ta reguluje stosunki prawne pomiędzy klubem sportowym a trenerem i określa m.in. warunki współpracy (zasady świadczenia usług trenerskich z zachowaniem prawa wewnętrznego PZPN), prawa i obowiązki obu stron, zasady rozwiązania kontraktu trenerskiego. Ponadto, w kontrakcie szczegółowo określa się wysokość wynagrodzenia trenera, sposób i terminy wypłat, w tym premie za osiągnięcia zespołu, np. wygrane mecze, a także zasady uprawniające klub do korzystania z wizerunku trenera (temu tematowi był poświęcony odrębny wpis na stronie www naszej kancelarii prawnej).

Profesjonalny kontrakt trenerski – umowa prawna zawarta na podstawie uchwały PZPN

Kontraktem trenerskim jest umowa cywilnoprawna zawarta pomiędzy klubem sportowym a trenerem piłki nożnej, realizowana na podstawie postanowień ww. Uchwały PZPN przy uwzględnieniu przepisów Kodeksu Cywilnego, względnie umowa o pracę wypełniana przez strony kontraktu zgodnie z dyspozycjami Uchwały PZPN, przy odpowiednim zastosowaniu przepisów prawa pracy, w szczególności w zakresie rozwiązania stosunku pracy.

Zatrudnienie trenera w klubie piłkarskim

Trenerem piłki nożnej jest osoba posiadająca kwalifikacje określone odrębnymi przepisami PZPN, która na podstawie uzyskanej od Związku licencji może prowadzić zespół piłkarski lub być asystentem trenera, jak również pełnić w szczególności funkcje trenera: bramkarzy, przygotowania fizycznego oraz zespołów młodzieżowych.

Trenerem prowadzącym zespół uczestniczący w rozgrywkach piłki nożnej w Polsce, może być osoba, która łącznie spełnia następujące warunki:

1. Posiada licencję trenera uprawniającą do prowadzenia zespołu w danej lidze/klasie rozgrywkowej wydaną przez PZPN lub Wojewódzki ZPN w trybie niniejszej Uchwały.

2. Posiada pełną zdolność do czynności prawnych.

3. Korzysta z pełni praw publicznych.

4. Nie może być skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo, o którym mowa w art. 46-50 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 roku o sporcie, lub określone w rozdziale XIX,XXIII, z wyjątkiem art. 192 i art.193, rozdziale XXV i XXVI ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553, z późn. zmian.), chyba że nastąpiło zatarcie skazania.

5. Nie jest osobą: wobec której został prawomocnie orzeczony środek karny w postaci zakazu działalności w piłce nożnej (wykonywania określonej działalności), chyba że nastąpiło zatarcie skazania lub nie jest osobą, która podlega karze bezwzględnej dyskwalifikacji orzeczonej przez organy dyscyplinarne PZPN za przewinienie korupcji w sporcie.

6. Nie jest osobą, wobec której toczy się postępowanie dyscyplinarne za przewinienia określone w art. 79 Regulaminu Dyscyplinarnego PZPN.

7. Nie jest osobą, która jest wpisana na listę pośredników transakcyjnych prowadzoną zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami.

Piłkarski Klub Sportowy

Klubem piłkarskim jest uczestnicząca we współzawodnictwie sportowym w piłce nożnej osoba prawna będąca stowarzyszeniem kultury fizycznej, stowarzyszeniem, spółką akcyjną (sportową spółką akcyjną), spółką z ograniczoną odpowiedzialnością lub mająca inny status prawny, zgodnie z uchwałą Zarządu PZPN o członkostwie.

Zawarcie i rozwiązanie kontraktu sportowego z trenerem

Warunki zawarcia kontraktu

Umowa zazwyczaj określa, na jaki okres zostaje zawarta – może to być czas określony lub nieokreślony. Profesjonalny kontrakt trenerski jest podpisywany na minimum jeden sezon piłkarski, a w przypadku kontraktu zawieranego w trakcie sezonu piłkarskiego, warunkiem jest, że musi on być zawarty co najmniej do końca danego sezonu piłkarskiego. Zgodnie z treścią uchwały zarządu polskiego związku piłki nożnej, kontrakt profesjonalny sporządzony jest w formie pisemnej w trzech jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla klubu, trenera i podmiotu prowadzącego rozgrywki.

Trener może podpisać kontrakt, nie może być związany z żadnym klubem piłkarskim kontraktem trenerskim lub umową cywilnoprawną, nie będącą kontraktem lub jego dotychczasowy kontrakt z klubem piłkarskim lub umowa cywilnoprawna nie będąca kontraktem wygasły lub wygasną w ciągu 6 miesięcy. Trener może zawrzeć tylko jeden profesjonalny kontrakt trenerski na ustalony okres jego obowiązywania. Ponadto, w trakcie obowiązywania profesjonalnego kontraktu trenerskiego trener nie może realizować innego zatrudnienia, prowadzić innej działalności gospodarczej lub innej aktywności utrudniającej pełne zaangażowanie się trenera w prowadzenie zespołu piłkarskiego lub świadczenie innych usług trenerskich, chyba że klub wyrazi na to zgodę na piśmie pod rygorem nieważności.

Warunki rozwiązania kontraktu

Profesjonalny kontrakt trenerski mający postać umowy cywilnoprawnej może być rozwiązany:

a) w każdym czasie na podstawie zgodnego oświadczenia woli stron wyrażonego – rozwiązanie umowy za porozumieniem stron, pod rygorem nieważności – w formie pisemnej.

b) poprzez złożenie przez klub oświadczenia o rozwiązaniu kontraktu z opcją wypłaty jednorazowego odszkodowania, jeżeli strony przewidziały taką możliwość przy podpisaniu kontraktu,

c) na wniosek trenera – w razie uprzedniego złożenia przez klub oświadczenia o zwolnieniu trenera z obowiązku świadczenia usług trenerskich, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia,

d) poprzez złożenie przez trenera oświadczenia o rozwiązaniu kontraktu z opcją zapłaty odszkodowania, jeżeli strony przewidziały taką możliwość przy podpisaniu kontraktu,

e) przez klub w trybie natychmiastowym – w przypadku rażącego naruszenia przez trenera piłki nożnej przepisów prawa lub obowiązków kontraktowych,

f) przez trenera piłki nożnej w trybie natychmiastowym w drodze jednostronnego rozwiązania kontraktu – w przypadku rażącego naruszenia przez klub przepisów prawa lub obowiązków kontraktowych, w szczególności w przypadku zwłoki z zapłatą przez klub wynagrodzenia określonego kontraktem przez okres co najmniej 3 miesięcy.

Profesjonalny kontrakt trenerski mający postać umowy o pracę może być rozwiązany na zasadach przewidzianych w Kodeksie pracy, w szczególności przy zachowaniu istniejących okresów wypowiedzenia stosunku pracy oraz bez możliwości zastosowania opcji zapłaty odszkodowania przez którąkolwiek ze stron kontraktu trenerskiego.

Trener, który nie zgadza się z rozwiązaniem przez klub kontraktu w trybie natychmiastowym może skorzystać z wynikającego z treści samego kontraktu zapisu na sąd polubowny i wystąpić do Piłkarskiego Sądu Polubownego PZPN z wnioskiem o uznanie rozwiązania kontraktu za sprzeczne z prawem i wypłatę wynagrodzenia kontraktowego za czas pozostały do wygaśnięcia kontraktu zawartego z trenerem (czas obowiązywania kontraktu, gdyby został wypełniony zgodnie z postanowieniami).

Prawa i obowiązki trenera wynikające z kontraktu

Zgodnie z postanowieniami uchwały PZPN oraz na mocy umowy z klubem trener zobowiązuje się do reprezentowania barw klubu w powierzonym mu zakresie. Wśród profesjonalnych usług trenerskich, których realizacja wynika z treści łączącej trenera z klubem umowy znajdują się między innymi usługi takie jak:

• uczestniczenie w procesie szkoleniowym,
• kierowani zespołem w rozgrywkach ligowych,
• uczestniczenie w zajęciach treningowych,
• uczestniczenie w zgrupowaniach, obozach zespołu piłkarskiego,
• opracowywanie treści zajęć szkoleniowych,
• udział w konferencjach prasowych,
• udział w wydarzeniach medialnych, marketingowych czy szkoleniowych,
• przygotowanie fizyczne, taktyczne i techniczne gry zespołu,
• opiniowanie zawodników,
• analizowanie i ocena poziomu sportowego

Autor:

Oliwia Babiarz

Prawo, medycyna i sport będą głównymi źródłami zainteresowań powołanej do życia fundacji Prawo Medycyna Sport. Skąd pomysł na innowacyjne połączenie tak dość odległych od siebie tematycznie i problematycznie dziedzin życia?

– Od jakiegoś czasu wymienialiśmy się ze znajomymi przemyśleniami czego nam brakuje w rzeczywistości,  która nas otacza, która jest dla nas istotna, a w której chcielibyśmy coś zmienić. To obszary, które funkcjonują obok siebie niezależnie, jednak wzajemnie się przenikają. Do nich należą prawo, medycyna i sport. Dostrzegliśmy, że w naszej rzeczywistości nie są podejmowane próby zintegrowania tych przestrzeni, a znalezienie połączeń pomiędzy nimi nie stanowi zwykle obszaru zainteresowania specjalistów zajmujących się poszczególnymi dziedzinami w ujęciu holistycznym.

Zagadnienia prawne na styku medycyny i sportu znajdą się zatem w centralnym punkcie aktywności fundacji?

– Jesteśmy grupą prawników, którzy co oczywiste, nie zajmują się na co dzień profesjonalnym uprawianiem sportu czy też leczeniem ludzi. Specjalizujemy się natomiast w dziedzinach takich jak jak prawo medyczne i sportowe, bioetyka, a sport jako taki i medycyna pozostają w sferze naszych szczególnych zainteresowań. Jest wielu fachowców i specjalistów w zakresie medycyny, sportu, czy prawa, jednak te grupy zwykle funkcjonują osobno, w ramach swoich specjalizacji, najczęściej praktycznie ze sobą nie współpracując. My z kolei pozostajemy jednak w kontakcie i de facto już współpracujemy jako prawnicy z uznanymi autorytetami z pola medycyny, wiedzy o kulturze fizycznej i sporcie, którzy są tak jak i my entuzjastami tej potencjalnej współpracy. Rozmowy z nimi są bardzo inspirujące. 

W efekcie doszliśmy do wniosku, że trzeba stworzyć podmiot, który umożliwi specjalistom  kilku interesujących nas dyscyplin  połączenie sił, transfer myśli, wymianę pomysłów, innowacyjnych rozwiązań, a przede wszystkim pozwoli znaleźć się w kręgu, który umożliwi wyjście naprzeciw potrzebom ludzi zaangażowanych w sport i ochronę zdrowia, w tym także sportowców, którzy z jednej strony potrzebują wsparcia medycznego, a z drugiej strony wsparcia prawnego.

Czy wśród inspiracji, które stanowią podwalinę Waszego działania jest Pański udział w pracach Komisji Bioetycznej działającej przy AWF  w Katowicach jako wiceprzewodniczącego tej Komisji?

Z pewnością jednym z komponentów inspiracji naszego działania było doświadczenie jakie zdobywam na skutek pracy w Komisji Bioetycznej działającej  przy Akademii  Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach. To gremium pod przewodnictwem, prof. dr hab. Krzysztofa Ficka, składające się z niekwestionowanych autorytetów medycznych i nauki o kulturze fizycznej, a które zajmuje się na co dzień opiniowaniem bardzo ambitnych i nowatorskich projektów, przedsięwzięć wchodzących między innymi w zakres badań naukowych oraz eksperymentów medycznych dotyczących ludzi, w tym obejmujących eksperymenty lecznicze i badawcze. Liczymy na owocną współprace z ekspertami z tej i nie tylko tej organizacji.

Fundacja zapewni pełną obsługę prawno-administracyjną wszystkim, którzy będą chcieli skorzystać z jej oferty opartej na gruntownej wiedzy i bogatym doświadczeniu?

– Myśl jest taka, by trafić z naszym wsparciem do osób uprawiających sport profesjonalnie, wyczynowo lub amatorsko, a także do młodych ludzi oraz ich rodziców, którzy zazwyczaj żyją ideą, że sport doprowadzi ich do zwycięstw, sukcesów, splendorów, pieniędzy, a jednocześnie zapominają o tak istotnym elemencie, jak to, że droga do tych celów usłana jest różnego rodzaju przeszkodami, przeciwnościami czasami też nieodwracalnymi w skutkach wypadkami. Dlatego, gdy pojawiają się w życiu sportowca problemy – zdrowotne, osobiste, ekonomiczne, czy prawne na ogół zostają pozostawieni samym sobie. Zdarza się, choć oczywiście nie jest to regułą, że nagle zostają bez wsparcia klubu, menedżera, sponsorów i kolegów. Przykładowo rodzice młodych sportowców często nie mają doświadczenia i wiedzy jakie prawa mają ich dzieci, decydując na wprowadzanie ich do sportu profesjonalnego czy też przedprofesjonalnego. Nie mają narzędzi, które pozwoliłyby zapewnić ich dzieciom właściwą ochroną ich zdrowia, ochronę interesu prawnego, czy chociażby odpowiedniego ubezpieczenia, a nawet zdarza się, że zbyt pochopnie podpisują niekorzystne kontrakty w imieniu swoich dzieci.

W takiej trudnej sytuacji dobrym rozwiązaniem może być zwrócenie się o pomoc, wsparcie, poradę do waszej fundacji?

– Oczywiście. Zależy nam na tym, aby wszyscy, którzy będą potrzebowali naszej pomocy, w miarę naszych możliwości tę pomoc otrzymali. Pomożemy nie tylko od strony prawnej, ale pomożemy nawiązać kontakt z wysokiej klasy specjalistami ze świata medycyny sportowej i uzyskać ich wsparcie.

A sfery związane z niedoskonałością regulaminów, kodeksów, umów?

– Chciałbym wyraźnie podkreślić, że zidentyfikowaliśmy  obszary, które z punktu widzenia dobrostanu sportowca są błędnie lub niewłaściwie uregulowane i wymagają na przykład od strony prawnej regulacji, uszczegółowienia i ochrony – mam na myśli kwestie związane z ubezpieczeniami, czy kwestie funkcjonowania i realizowania praw sportowców w ramach dużych organizacji, jakimi na przykład są polskie związki sportowe. Docelowo chcielibyśmy przeskanować system aktów prawnych, które otaczają sportowców, a które regulują ich funkcjonowanie i jednocześnie zidentyfikować obszary, które w ramach aktów prawnych wymagają doprecyzowania, uszczegółowienia, ewentualnie modyfikacji pod kątem potrzeb wspierania tych młodych ludzi uprawiających sport…

… jak również tych nieco starszych będących już u schyłku lub na mecie swojej kariery sportowej?

– Kariera sportowca to bardzo złożona, zróżnicowana, wielobarwna materia od startu do mety. Często, gdy przychodzi czas powiedzenia sobie „pass”, gdy zbliża się moment zejścia ze sceny, to okazuje się, że nagle człowiek zostaje sam. Gwałtownie wypada z gry, z orbity zainteresowań mediów, dramatycznie kurczy się jego krąg przyjaciół, kolegów, znajomych. Niespodziewanie pozostawiony tylko samemu sobie musi zmierzyć się z problemami codzienności, a to jak się okazuje nie jest to ani takie łatwe, ani proste. Dlatego, jeśli pojawiają się problemy psychologiczne, zdrowotne i osobiste – chcemy być do dyspozycji. Będziemy o tym mówić, zwracać na to uwagę, diagnozować, nie przemilczać, jak to zwykle bywa, trudnych tematów.

Wysoko specjalistyczne wsparcie prawne wymaga najlepszych specjalistów…

– Oczywiście jest takie założenie, by korzystać z jak najlepszych specjalistów. Autorytetów nie tylko w dziedzinach, w których się specjalizują, ale i takich, którzy rozumieją naszą misję, naszą ideę. Prowadzimy rozmowy z takimi specjalistami pod kątem zakresu włączenia się przez nich do działalności naszej fundacji. Mamy też specjalistów z zakresów zagadnień sportowych, ponieważ zależy nam, by te wszystkie przestrzenie prawno-medyczno-sportowe uplastycznić i połączyć w jeden organizm. Dodam, że współpracować z nami będzie wysoko wyspecjalizowana kadra dysponująca odpowiednim doświadczeniem i dorobkiem zawodowym niezbędnym, by jak najlepiej zaopatrzyć i wspomóc potrzebujących sportowców.

Jeśli ktoś będzie zainteresowany kontaktem z wami, będzie potrzebował waszej pomocy, a do tej pory nie miał do czynienia z adwokaturą, adwokatami, to co wtedy? Gdzie można was znaleźć?

– Strona internetowa w zasadzie już jest gotowa i działa pod adresem: www.prawomedycynasport.com Jest przygotowany portal, gdzie będziemy publikować interesujące materiały, które zwrócą uwagą na wiele zagrożeń czyhających na amatorów lub profesjonalnych sportowców. Oczywiście będziemy też aktywni w social mediach, będziemy stale rozwijać się i w tej przestrzeni. Chcemy interaktywnie docierać do zainteresowanych współpracą z nami, by korzystali z naszej wiedzy i naszych doświadczeń.

Prezes będzie tylko wyznaczał kierunek działania, czy też będzie pan aktywnie uczestniczyć w pracach fundacji?

– Co do zasady, to prezes stoi na czele i ma do pomocy zarząd fundacji, natomiast zarządzanie jednoosobowe, jednoosobowe wyznaczanie kierunków jest już w moim przekonaniu anachronizmem. Stoję na stanowisku, że team spirit jest tym najlepszym, dającym efekt synergii rozwiązaniem. Jak już wspomniałem na początku – jesteśmy grupą entuzjastów  o różnorodnych zainteresowaniach, kipiących interesującymi, pionierskimi pomysłami, które mam nadzieję będą stale wpływały na rozwój naszej organizacji.

Możemy już poznać najważniejszych oficerów na pokładzie fundacji?

– Mamy dwie znakomite profesjonalistki: specjalistkę od prawa sportowego, panią mecenas Oliwię Babiarz oraz specjalistkę od prawa medycznego i zagadnień bioetyki, panią mecenas Aleksandrę Nowrotek. Jest w naszym gronie multidyscyplinarny mecenas Piotr Jach. Jestem przekonany, że połączenie tych mocnych, adwokackich i radcowskich potencjałów da efekt satysfakcjonujący wszystkich. Jednocześnie zaznaczam, iż  wszyscy w naszym zespole mamy w sobie dużo pokory. Wychodzimy z założenia, że na nas, na czwórce założycieli, ta fundacja nie powinna się ostać. Mogę zatem zdradzić, że nie tylko prowadzimy rozmowy, ale mamy już pozytywny odzew od wysokiej klasy specjalistów z zakresu medycyny i sportu (praktyków i naukowców) którzy są zainteresowani dołączeniem do naszej organizacji. Będziemy o tym informować na bieżąco.

Wywiadu udzielił: Igor Płaza
Wywiad przeprowadził: Zbigniew Cieńciała

Wraz z nadejściem Nowego Roku, w życie wejdą zmiany dotyczące Minimalnych Wymagań dla standardowych kontraktów zawodników w sektorze zawodowej piłki nożnej. Zmiany te reguluje Uchwała nr VI/90 z dnia 16.06.2023 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej. Uchwała wprowadza istotne zmiany dotyczące kontraktów zawodniczych, a co najważniejsze powoduje, że poprzednio obowiązująca uchwała w tym zakresie, tj. nr III/54 Zarządu PZPN z dnia 27 marca 2015 r. traci moc. W niniejszej publikacji, przy okazji omawiania zmian wprowadzonych w treści przedmiotowej Uchwały, przypomnimy pokrótce najważniejsze zapisy umowne jakie winny znaleźć się w każdym Kontrakcie o profesjonalne uprawienie piłki nożnej.

1. Zmiany w zakresie sposobu doręczania korespondencji wymienianej między stronami kontraktów

Wraz z chwilą wejścia w życie nowej Uchwały PZPN, pojawia się możliwość doręczania korespondenci drugiej stronie kontraktu na wskazany przez nią w kontrakcie adres e-mail. Nie pozbawia to stron kierowania korespondencji drogą tradycyjną, listowną. Co ważne, skierowana w ten sposób korespondencja jest uznawana za wiążącą (posiada moc prawną). 

II.   Dopuszczalność zawarcia kontraktu piłkarskiego

Niezmienną pozostaje możliwość bycia związanym przez Zawodnika kontraktem o profesjonalne uprawianie piłki nożnej wyłącznie z jednym Klubem. Z kolei związanie się kontraktem z innym klubem przez Zawodnika będzie możliwe w przypadku, w którym ważność dotychczasowego kontraktu zawodnika upłynie w ciągu najbliższych 6 miesięcy. 

Wyjątkiem od zasady posiadania kontraktu o profesjonalne uprawienie piłki nożnej wyłącznie z jednym Klubem, jest sytuacja, kiedy zawodnik zostaje transferowany czasowo do innego Klubu. Wtedy może być związany z dwoma Klubami, jednak reprezentować może barwy tylko jednego z nich. W takim wypadku, kontrakt zawarty z Klubem odstępującym zawodnika (na czas tzw. „wypożyczenia”) ulega zawieszeniu, a wszelkie zobowiązania kontraktowe wobec Zawodnika spoczywają na Klubie pozyskującym, chyba, że umowa transferowa będzie zawierała inne postanowienia w tym zakresie.

III.   Klauzula odstępnego

Ważną kwestią, która pojawiła się w treści znowelizowanej uchwały, jest uregulowanie kwestii  kontraktowej klauzuli odstępnego. 

Klauzulą odstępnego jest zastrzeżenie/zapis w treści Kontraktu wiążącego Zawodnika z Klubem, że za zapłatą określonej w kontakcie sumy pieniężnej (brutto), tzw. kwoty odstępnego, kontrakt zawodnika z dotychczasowym Klubem (Klubem odstępującym) zostaje natychmiast rozwiązany. Skorzystanie z klauzuli odstępnego może nastąpić wyłącznie w określonym uchwałą PZPN terminie. Tym terminem jest okres od dnia następującego po dniu ostatniego meczu Klubu odstępującego przed rozpoczęciem okresu rejestracyjnego danej klas rozgrywkowej, a dniem zakończenia okresu rejestracyjnego następującego bezpośrednio po takiej rundzie rozgrywkowej.

Klauzula odstępnego powinna mieć określony termin do jej realizacji, a zatem dokonania zapłaty tej kwoty Klubowi odstępującemu. Najczęściej termin ten będzie określony poprzez liczbę dni, w których ma nastąpić zapłata. Kwotę określoną w kontrakcie jako „odstępne” może zapłacić Klubowi odstępującego Zawodnik lub Klub pozyskujący, za pisemną zgodą Zawodnika i powinna być zapłacona w całości (chyba, że Klub odstępujący i Zawodnik lub Klub Pozyskujący umówią się inaczej). 

Klub odstępujący, który w całości otrzymał sumę „odstępnego” za Zawodnika, powinien niezwłocznie wydać oświadczenie o rozwiązaniu kontraktu z Zawodnikiem i dokonać wszelkich formalności związanych ze zmianą jego przynależności klubowej. 

IV. Obowiązki stron przed podpisaniem kontraktu

1. Obowiązki Klubu

Aktualne pozostaje to, że Klub powinien poinformować zawodnika o obowiązujących zawodnika przepisach regulaminów PZPN, z tym zastrzeżeniem, że Klub powinien informować zawodnika o treści aktualnie obowiązującej uchwały regulującej minimalne wymagania dla standardowych kontraktów zawodników w sektorze zawodowej piłki nożnej. Jednocześnie w przypadku, w którym w Klubie obowiązują wewnętrzne regulaminy, Klub powinien zawodnika poinformować o tym, że takie regulaminy istnieją, udostępnić zawodnikowi ich treść, a Zawodnik powinien podpisać oświadczenie, że się z tymi aktami zapoznał.

Przed zawarciem kontraktu, Klub powinien przeprowadzić także badania lekarskie Zawodnika, pod kątem jego zdolności do uprawiania piłki nożnej, a także pod kątem przebytych kontuzji mogących mieć wpływ na jego dyspozycję boiskową. Jest to niezwykle istotna kwestia bowiem zabronionym jest podpisanie kontraktu i następnie wpisanie w jego treść, że w przypadku, gdyby w wyniku badań lekarskich okazało się, że Zawodnik nie jest zdolny do gry (doskwiera mu jakiś uraz czy kontuzja) kontrakt będzie nieważny lub ulegnie natychmiastowemu rozwiązaniu. Zdecydowana większość klubów piłkarskich pilnuje spełnienia niniejszego wymogu.

2. Obowiązki zawodnika

Z kolei na Zawodniku spoczywa również szereg obowiązków koniecznych do spełnienia, zanim ten zwiąże się z Klubem umową/kontraktem. Otóż, zawodnik powinien poinformować Klub o innych obowiązujących go umowach, których jest stroną lub które go dotyczą, a które mogą mięć wpływ na wykonywanie przez niego obowiązków jako Zawodnika. Jest to niezwykle istotne, bowiem dzięki przekazaniu przez Zawodnika tych informacji, Klub będzie mógł wziąć pod uwagę jego oczekiwania, czy też będzie miał możliwość zabezpieczenia interesu Klubu, a wszystko po, by w przyszłości nie dochodziło do niedomówień i sporów pomiędzy stronami w tym zakresie. Brak poinformowania Klubu o innych posiadanych przez Zawodnika umowach cywilnoprawnych spowoduje, że Klub nie będzie musiał respektować takiego stanu rzeczy, a wszelkie negatywne konsekwencje, które poniesie Zawodnik z tego tytułu będą wyłącznie wynikiem jego niewłaściwego zachowania.

V.  Zapisy kontraktowe o profesjonalne uprawianie piłki nożnej 

Jest to temat rzeka, bowiem część zapisów, które muszą znaleźć się w kontrakcie wynika wprost z treści uchwał czy regulaminów PZPN. Część z nich stanowią zapisy indywidualnie ustalone pomiędzy klubem a zawodnikiem profesjonalnym, bowiem jak w każdej umowie cywilnoprawnej istnieje tak zwana swoboda umów. W oparciu właśnie o przywołaną swobodę umów, będą regulowane takie kwestie jak wynagrodzenia dodatkowe dla Zawodnika (np. uzależnionego od wyniku sportowego), inne świadczeń, np. te o charakterze niepieniężnym przysługujące Zawodnikowi czy też inne świadczenia wykonywane przez Zawodnika na rzecz Klubu.

Zapisy, które kontrakt MUSI zawierać:

1. Czas jego trwania wraz z dokładnym określeniem dat, tj. od kiedy do kiedy będzie on obowiązywał (dzień/miesiąc/rok). 
   W przypadku zawodników pełnoletnich, kontrakt nie może być zawarty na okres krótszy niż do dnia, w którym kończy się sezon rozgrywkowy, natomiast maksymalnym czasem, na który można go podpisać jest okres 5 lat. Jednocześnie wskazać należy, iż kontrakt może zakończyć się w dniu następnym po dniu ostatniego meczu sezonu bądź z upływem ostatniego dnia miesiąca, w którym został rozegrany ostatni mecz sezonu.
   
2. Określenie wynagrodzenia zawodnika (w kwocie brutto lub netto).
   Jednocześnie zapisy dotyczące wynagrodzenia powinny określać walutę, częstotliwość i sposób wypłaty wynagrodzenia oraz termin w którym będzie ono wypłacane (przypadającego nie później niż 15 dni kolejnego miesiąca kalendarzowego, po okresie za który wynagrodzenie to jest należne).
   
3. Dokładne określenie stron kontraktu.
   Umowa musi precyzyjne określać dane osobowe każdej strony umowy (imię i nazwisko, datę urodzenia, narodowość), danych rejestracyjnych – w przypadku, gdy klub jest osobą prawną, danych adresowych oraz adresów korespondencyjnych stron, w tym ich adresów e-mail. W przypadku, w którym w negocjacjach oraz pośrednictwie transferowym zawodnika do danego Klubu brała udział inna osoba niż zawodnik (np. tłumacz, doradca prawny czy pośrednik transferowy), informację o niniejszym zamieszcza się w treści umowy, a dodatkowo osoba ta składa na niej swój podpis (obok podpisu zawodnika i reprezentanta klubu). Jeżeli udział przy podpisaniu brał pośrednik transferowy, w treści kontraktu wskazuje się także sumę jaką uzyskał z tytułu pośrednictwa, jeżeli jej uiszczenie spoczywa na Klubie.
   
4. Język kontraktu.
   W sytuacji, w której kontrakty zawierane są z obcokrajowcami winno się je zawierać w języku zrozumiałym dla Zawodnika innej narodowości, z jednoczesnym określeniem która wersja językowa (polska czy obca) będzie wiążąca w przypadku istnienia rozbieżności co do ich treści.
   
5. Wskazanie prawa, któremu kontrakt podlega oraz jurysdykcji obowiązującej zgodnej z przepisami PZPN i FIFA.
   
6. Zasady zachowania w poufności treści kontraktu.
   
7. Oświadczenie zawodnika/zawodniczki dotyczące przestrzegania etyki sportowej – reguł fair play oraz zobowiązania do niedopuszczania się przekupstwa sportowego.

Zapisy, które kontrakt z kolei powinien, a nie musi zawierać to prawa i obowiązki określone dla obu stron kontraktu. Wiadomym jednak jest, że mimo, iż zapisy te względem prawa nie są obowiązkowe, stanowią one poza kwestią wynagrodzenia clou kontraktu.

VI. Obowiązki stron kontraktu

1.    Obowiązki zawodnika

1. Profesjonalne uprawianie piłki nożnej

Zawodnik ma obowiązek profesjonalnego uprawiania piłki nożnej wyłącznie w Klubie, którego barwy reprezentuje (poza wyjątkami dotyczącymi wypożyczenia zawodnika oraz reprezentowania barw narodowych). Co więcej, zawodnik zobowiązany jest trenować i uczestniczyć w procesie szkoleniowym w czasie do tego wyznaczonym przez Klub lub sztab szkoleniowy Klubu, brać udział w innego rodzaju spotkaniach lub eventach zorganizowanych przez klub (np. marketingowych, reklamowych, promocyjnych), obozach sportowych oraz reprezentować barwy klubu na najwyższym możliwym poziomie w meczach, zarówno tych oficjalnych, tj. ligowych rozgrywkach mistrzowskich (do których przynależy klub danego zawodnika), rozgrywkach międzynarodowych, czy pucharowych, jak również w meczach kontrolnych (tzw. sparingach). Zawodnik zobowiązany jest także do przestrzegania reguł fair play.

1. Poddanie się badaniom oraz testom sprawdzającym

Wśród zobowiązań kontraktowych zawodnika jest także obowiązek poddania się testom sprawdzającym jego sprawność fizyczną oraz badaniom lekarskim zalecanym przez lekarza klubowego.

1. Przestrzeganie przepisów antydopingowych

Każdego zawodnika profesjonalnie uprawiającego sport, w tym także piłkę nożną, obowiązują przepisy dotyczące zwalczania dopingu, które reguluje Ustawa z dnia 21 kwietnia 2017 r. o zwalczaniu dopingu w sporcie. Organem kontrolującym przestrzeganie zapisów wskazanej ustawy jest Polska Agencja Antydopingowa (POLADA). I tak, każdy zawodnik ma obowiązek poddawania się kontrolom i testom na obecność substancji niedozwolonych w organizmie przeprowadzanych właśnie przez POLADĘ. Co więcej, kontrakt piłkarski i jednocześnie status zawodnika profesjonalnego zobowiązuje są do stosowania wyłącznie środków farmakologicznych przepisanych przez lekarza klubowego lub z nim uzgodnionych. Istnieje także możliwość sprawdzenia możliwości zażycia danego leku w ogólnodostępnej bazie leków zabronionych.

1. Informowanie o złym stanie zdrowia lub wypadku, leczeniu kontuzji

Praktycznie z każdej umowy cywilnoprawnej wiążącej Klub z zawodnikiem wynika, że na Zawodniku spoczywa obowiązek natychmiastowego zgłaszania choroby połączonej najczęściej z niezdolnością do wykonywania obowiązków kontraktowych oraz wypadku z udziałem Zawodnika. Najczęściej wygląda to tak, że już w chwili pojawienia się objawów choroby, zawodnicy zgłaszają je odpowiednim, odpowiedzialnym za to osobom ze sztabu szkoleniowego. Niejednokrotnie obowiązkiem zawodnika, pomimo złego samopoczucia jest pojawienie się w klubie, w którym lekarz klubowy lub inna osoba upoważniona diagnozuje zawodnika i podejmuje decyzję o sposobie czy metodzie leczenia. Podobnie jest, gdy chodzi o leczenie Zawodnika po kontuzji doznanej w trakcie treningów, meczów czy w związku z uprawianiem piłki nożnej. W pierwszej kolejności należy poinformować sztab szkoleniowy (Klub), a kolejno ustala się odpowiednią drogę i metodę leczenia doznanej kontuzji. I tu uwaga. Pomimo, że Klub zapewnia zawodnikowi leczenia, w tym także doznanych przez niego kontuzji, wielokrotnie zdarza się, że zawodnik chciałby leczyć się u innego specjalisty, aniżeli zaproponowany przez Klub. Od niedawna Klub ma obowiązek wydania Zawodnikowi zgody na pozyskanie opinii innego lekarza niż klubowego w zakresie doznanego urazu czy kontuzji, na jego koszt. W przypadku rozbieżności w zakresie pozyskanych opinii lekarskich, Klub i Zawodnik powinni wspólnie znaleźć rozwiązanie tej sytuacji lub zwrócić się o opinię trzeciego niezależnego stronom specjalisty. Warto w takim wypadku rozważyć wdrożenie w treść kontaktu odpowiednich regulacji w tym temacie, np. poprzez określenie górnej granicy kosztów leczenia, którą będzie pokrywał klub, a którą będzie musiał zawodnik pokryć sam.

1. Prowadzenie zdrowego trybu życia i zachowywanie wysokiej sprawności fizycznej

Wśród zobowiązań zawodnika są i takie, które określają odpowiednie zachowanie się zawodnika oraz nakładają na zawodnika pewnego rodzaju zakazy. Każdy sportowiec, a zatem i zawodnik profesjonalnie uprawiający piłkę nożną powinien prowadzić zdrowy tryb życia i zachowywać wysoką sprawność fizyczną. Pojęcie zdrowy tryb życia jest bardzo szerokie i może być interpretowane przez każdego inaczej, ale w sporcie profesjonalnym chodzi o takie zachowanie zawodnika, które pozwoli mu w sposób rzetelny wykonywać wiążącą go umowę. Zawodnik powinien także przestrzegać, w rozsądnych granicach poleceń władz Klubu w zakresie jego funkcjonalności pozapiłkarskiej (spędzania wolnego czasu, ograniczenia rodzaju aktywności sportowej czy też lokalizacji w której zamieszkuje podczas wykonywania obowiązków klubowych). Zawodnik zobowiązany jest także brać udział w szkoleniach organizowanych przez PZPN, a dotyczących dopingu i korupcji w sporcie. Zawodnika obowiązują także zakazy, m.in. uczestniczenia w przyjmowaniu korzyści majątkowych w związku z reprezentowaniem barw klubowych (łapówkarstwa, przekupstwa sportowego) czy zakaz udziału w zakładach bukmacherskich jakichkolwiek rozgrywek piłkarskich czy udziału w akcjach reklamowych stanowiących działalność konkurencyjną dla klubu.

2.    Obowiązki klubu

Wśród najważniejszych obowiązków spoczywających na Klubie w stosunku do Zawodnika są:

• wskazanie zasad ustalenia wynagrodzenia dodatkowego przysługującego zawodnikowi, w tym odesłanie do regulaminów wewnątrzklubowych, które regulują, na przykład premie drużynowe, a także wskazanie zasad dotyczących realizacji świadczeń o charakterze niepieniężnym oraz  dotyczących wypłat ekwiwalentu pieniężnego,
• zapewnienie zawodnikowi warunków do uprawiania piłki nożnej i ciągłego podnoszenia jego kwalifikacji,
• wskazanie jakie zawodnika obejmą warunki i sposoby opieki medycznej,
• określenie zasad i warunków korzystania z wizerunku Zawodnika,
• określenie sposobu uczestnictwa w edukacji szkole Zawodnika, zwłaszcza Zawodników niepełnoletnich,
• określenie okresu oraz zasad wypoczynku Zawodnika,
• zobowiązanie Zawodnika do przestrzegania zasad dotyczących praw człowieka i zakazu dyskryminacji,
• umożliwienie uczestnictwa w oficjalnych meczach reprezentacji narodowej (w przypadku uzyskania przez Zawodnika oficjalnego powołania na terminy wskazane przez FIFA)
• ubezpieczenie Zawodnika od następstw nieszczęśliwych wypadków związanych z profesjonalnym uprawianiem piłki nożnej,
• poinformowanie zawodnika odnośnie świadczeń Klubu w zakresie ubezpieczenia społecznego, zdrowotnego, osobowego, majątkowego i sposobu rozliczeń podatkowych Zawodnika, 
• wyrażenie zgody Zawodnikowi na zasięgnięcie niezależnej opinii lekarskiej na jego koszt w istotnych sytuacjach dotyczących jego stanu zdrowia, w sytuacjach w których w uzasadniony sposób kwestionuje on opinię wydaną przez Klub.

3.    Przedłużenie kontraktu

Kontrakt o profesjonalne uprawianie piłki nożnej można przedłużyć bądź na podstawie aneksu do obowiązującego kontraktu, bądź poprzez skorzystanie z opcji (klauzula zawarta już przy podpisaniu kontraktu umożliwiająca Klubowi przedłużenie kontraktu z szeregiem uwarunkowań koniecznych do skorzystania z niej) bądź też w przypadku ziszczenia się jakiegoś inaczej unormowanego warunku kontraktowego, indywidualnie określonego wobec danego Zawodnika – najczęściej będzie to warunek uzależniony od osiągnięć sportowych zawodnika.

VII. Rozwiązanie kontraktu o profesjonalne uprawianie piłki nożnej

1. Stabilność kontraktowa

Co to jest stabilność kontraktowa w piłce nożnej? Otóż, jest to pewnego rodzaju zapewnienie wynikające z regulacji wewnętrznych PZPN, a skierowane do obu stron stosunku zobowiązaniowego, wskazujące, że podpisanego kontraktu nie da się rozwiązać przed upływem okresu jego obowiązywania. Oczywiście przepisy PZPN nie zabraniają rozwiązywania kontraktów polubownie, za tak zwanym porozumieniem stron.

2. Naruszenie stabilności kontraktowej

W tym wypadku uchwała z dnia 16 czerwca 2023 roku nie zmieniła zbyt wiele. Przypomnijmy tylko, co to jest naruszenie stabilności kontraktowej. Otóż, przepisy PZPN przewidują także sytuacje, w których strony będą mogły rozwiązać jednostronnie i przedterminowo zawarty kontrakt. Tak Klub, jak i piłkarz/piłkarka mają możliwość w ściśle określonych wypadkach do złożenia klubowi w formie pisemnej (pod rygorem nieważności) jednostronnego oświadczenia o wypowiedzeniu zawodnikowi lub Klubowi umowy. Naruszenie stabilności kontraktowej będzie zatem wynikiem, tzw. winy zawodnika lub winy klubu. Przypadki, w których do naruszenia stabilności kontraktowej dochodzi oraz kwestie postępowania w takich wypadkach znajdują się w przepisach uchwały dotyczącej minimalnych wymagań umowy. 

3. Sankcje za naruszenie stabilności kontraktowej

Odpowiedzialność zarówno Zawodnika jak i Klubu z tytułu naruszenia stabilności kontraktowej regulują również przepisy omawianej Uchwały PZPN. Podobnie jest z sankcjami nakładanymi na Klub z powodu nieterminowego wykonywania zobowiązań finansowych. Z uwagi na okoliczność, iż w tym zakresie nie doszło do wielkich zmian oraz z uwagi na obszerność tej materii, omawianie jej szczegółów pozostawimy do analizy w innym czasie. 

VIII. Minimalne warunki dotyczące ciąży i macierzyństwa zawodniczek

Przepisy regulujące ciążę i macierzyństwo w piłce nożnej zostały wprowadzone do treści minimalnych wymogów kontraktowych przy poprzedniej obszernej nowelizacji przepisów w zakresie minimalnych wymagań kontraktowych. Jednocześnie, w ramach krótkiego streszczenia wskazać można, że rozdział ten dotyczy Zawodniczek posiadających zawarty kontrakt z Klubem w okresie ciąży i macierzyństwa. W treści tych przepisów Uchwały ustalono, że ważność kontraktu nie może być uzależniona od tego, czy zawodniczka jest w ciąży, zajdzie w ciążę lub korzysta z praw związanych z macierzyństwem. Jak wynika z tychże regulacji, nieobecność zawodniczki z powodu macierzyństwa jest obowiązkowo odpłatna w wysokości dwóch trzecich wynagrodzenia, przez cały okres jego obowiązywania, chyba że prawo powszechne przewiduje korzystniejsze warunki. Co więcej, zawodniczce będącej w ciąży należy umożliwić uczestniczenie w rozgrywkach lub treningach, jeżeli prowadzący ciążę lekarz wydał na niniejsze zgodę i nie zagraża to życiu nienarodzonemu dziecku zawodniczki. W sytuacji, w której jednak nie ma możliwości, aby zawodniczka czynnie realizowała obowiązki związane z grą na boisku (aktywny udział w meczach drużyny) lub treningami, należy jej umożliwić realizację umowy w sposób alternatywny. Nadto, po porodzie, zawodniczce należy zapewnić możliwość karmienia piersią niemowlęcia i/lub odciągania mleka podczas realizacji stosunku zobowiązaniowego w Klubie. Kluby są także zobowiązane zapewnić odpowiednie udogodnienia w tym celu.

IX. Świadczenia dla Zawodnika w czasie jego niezdolności do gry

Uchwała nr VI/90 z dnia 16 czerwca 2023 r. wprowadza niewielkie zmiany w zakresie świadczeń dla Zawodnika w czasie jego niezdolności do gry, bowiem jej zapisy rozszerzają tylko obowiązek wypłacania Zawodnikowi wynagrodzenia w łącznym okresie 180 dni kalendarzowych lub Sezonie rozgrywkowym, kiedy ten wskutek urazu, kontuzji lub choroby nie ma możliwości, aby brał udział w rozgrywkach. Rozszerzenie, o którym mowa obejmuje właśnie urazy, których nie było w treści poprzednio obowiązującej uchwały w tym zakresie.

X. Zawodnicy poniżej 18 roku życia a zasady zawierania umów o profesjonalne uprawianie piłki nożnej

Kontrakty zawierane pomiędzy klubem a małoletnimi zawodnikami swą treścią zasadniczo nie odbiegają od kontraktów zawieranych z zawodnikami pełnoletnimi, jednak, aby do jego podpisania doszło muszą zostać spełnione następujące przesłanki:

• kontrakt może zostać zawarty wyłącznie z Zawodnikiem, który ukończył 15 rok życia, a nie ukończył 18 roku życia, na okres nie dłuższy niej 3 lata. W sytuacji, w której zawodnik uzyska pełnoletniość w trakcie trwającego sezonu rozgrywkowego, podpisany kontrakt zachowa ważność do końca jego trwania;
• kontrakt piłkarski piłkarza/piłkarki poniżej 18 roku życia może być zawarty wyłącznie przez przedstawicieli ustawowych  (rodziców bądź opiekunów prawnych) Zawodnika. 

Kontrakt z małoletnim zawodnikiem powinien nadto formułować prawa i obowiązki Zawodnika tak, aby były one dostosowane do wieku Zawodnika, z uwzględnieniem jego ustawowego obowiązku nauki w okresie jego obowiązywania (to właśnie nowość wynikająca z Uchwały z dnia 16 czerwca 2023 r.) Nadto, wynagrodzenie Zawodnika małoletniego musi wynosić co najmniej 500 zł brutto miesięcznie.

Autor
Adw. Oliwia Babiarz 

14 października 2023 roku w Gnieźnie odbyła się I Ogólnopolska konferencja naukowo-szkoleniowa „Współczesne wyzwania bioetyki”. Podzielona została na dwa panele wykładowe: „Bioetyka i prawo” oraz „Prawa człowieka a wyzwania bioetyczne w kontekście rozwoju nowoczesnych technologii”.

Jeden z wykładów wskazywał na niezwykle nurtującą kwestię, a to kontekst działania Komisji Bioetycznej, stwierdzającej zasadności lub niezasadność wykonywania eksperymentów medycznych w ramach uczelni wyższych wychowania fizycznego.

Powyższe daje asumpt do postawienia sobie pytania, jak niezwykle ważne jest połączenie nauk medycznych ze sportem. Te dwie dziedziny życia i nauki przenikają się wzajemnie, opierając w istocie o jeden wspólny mianownik – organizm człowieka.

Bioetyka jest natomiast dziedziną opartą na nowatorstwie. Jej istotą i celem jest poszerzenie wiedzy i nauki, dla dobra człowieka. Przenika wszystkie aspekty życia człowieka, łącząc niezwykle wrażliwą linią kwestii etyki w próbach rozwoju, z potrzebą udoskonalania nauki i życia człowieka, o kwestie nowe.

To lekarze decydują, czy wolno nam uprawiać sport, określają wskazania i przeciwskazania danych dyscyplin, często to fizjoterapeuci doprowadzają sportowców do zdrowia, psychologowie dbają o właściwy poziom dyscypliny psychicznej sportowca. Natomiast sportowcy rewanżują nam się nie tylko świetnymi wynikami lub samym procesem trwania w konkurenci sportowej, ale też niezwykłym źródłem wiedzy o człowieku. Wyższe uczelnie wychowania fizycznego, posiadają niezwykłe zaplecze naukowe oraz techniczne dla badania powyższego.

Ustalenie problemu badawczego, wymyślenie nowych metod badawczych, sformułowanie tez i założeń, a dalej ocena wyników eksperymentu medycznego bądź naukowego, jest jedną z podwalin rozwoju sportu. Jako laikowi pozostaje mi tylko zachęcić fachowców, do powyższego działania, będąc świadkiem ile dobra powoduje nawet niewielki skok rozwojowy medycyny w sporcie.

Natomiast jako prawnik, widzę jak na tą delikatną tkankę, łączącą tak wrażliwe i kluczowe dla człowieka kwestie, często niedookreślone i trudne do zdefiniowania cele, niepewności z jaką wiąże się każdy nowatorski projekt, nakłada się nauka prawna. Nauka, oparta o interpretacje słowa, o wykładnię która musi być kluczowa i zerojedynkowa. Tu zaapelować pozwolę sobie, z wielkim szacunkiem, dla osób zajmujących się tą niezwykle trudną dziedziną prawa, o pomoc medykom i ludziom nauki o sporcie, tak byśmy my – prawnicy – byli ich wsparciem i byśmy z satysfakcją zawodową mogli kiedyś powiedzieć, że na miarę naszych możliwości, przyłożyliśmy małą, malutką cegiełkę – w rozwoju nauk medycznych i sportowych.

Autor 

Aleksandra Nowrotek

Czym jest doping w sporcie? Skąd wziąć informacje, które z substancji lub metod są niedozwolone w ramach uprawiania sportu, a które dopingu nie stanowią? Jakie konsekwencje czekają sportowców za stosowanie dopingu? Na te i wiele innych pytań dotyczących dopingu w sporcie odpowiada adwokat Oliwia Babiarz zajmująca się w swojej praktyce między innymi zagadnieniami z zakresu prawa sportowego.

Czym jest doping?

Dopingiem określimy wszystkie niedozwolone substancje, które są zażywane lub metody stosowane przez sportowców poprawiające wydolność, kondycję czy siłę ich organizmów, mające najczęściej na celu poprawienie uzyskiwanych przez nich rezultatów w rywalizacji sportowej. Dopingiem będziemy zatem nazywać nienaturalne, niesportowe i nieetyczne zachowanie najczęściej zawodników profesjonalnych, nazywane przez międzynarodowe Agencje Antydopingowe zachowaniem wbrew zasadzie „ducha sportu”.

Skąd można uzyskać informację czy dana substancja lub metoda są zabronione?

O tym czy substancja lub dana metoda są niedozwolone wskazuje Międzynarodowy Standard Listy Substancji i Metod Zabronionych, aktualizowany corocznie przez Światową Agencję Antydopingową (WADA). Wskazany standard obowiązuje bezwzględnie wszystkich zawodników uprawiających sport na całym świecie. Lista Substancji i Metod Zabronionych jest integralnym załącznikiem do Międzynarodowej Konwencji Antydopingowej UNESCO o zwalczaniu dopingu w sporcie, sporządzonej w Paryżu w dniu 19 października 2005 r. Jak wynika z treści najważniejszego z punktu widzenia dopingu dokumentu, każde państwo chcące być stroną Konwencji ma obowiązek przestrzegania przywołanego standardu. Co więcej, standard dzieli substancje i metody zabronione na takie, których zakaz stosowania obowiązuje zawodników w trakcie zawodów, jak również na takie, których zakaz stosowania obowiązuje także poza zawodami (bez przerwy). Standard może się różnić nieznacznie w odniesieniu do poszczególnych dyscyplin sportu.

Kto w Polsce odpowiada za przestrzeganie przepisów antydopingowych?

Organizacją zajmującą się w Polsce przestrzeganiem przepisów antydopingowych od 2017 roku jest POLADA – Polska Agencja Antydopingowa, która została powołana do życia na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu dopingu w sporcie. Utworzenie POLADY zastąpiło działającą nieprzerwanie od 1988 r. Komisję do Zwalczania Dopingu w Sporcie.

Do najważniejszych zadań POLADY należy planowanie i przeprowadzanie kontroli antydopingowych w trakcie zawodów sportowych, jak i poza nimi, ustalanie reguł antydopingowych oraz dyscyplinarnych za ich naruszenie, podnoszenie kwalifikacji zawodowych kontrolerów antydopingowych, edukowanie w zakresie dopingu w sporcie, prowadzenie szkoleń na temat zagrożeń związanych ze stosowaniem niedozwolonych substancji wspomagających, podejmowanie współpracy związanej ze zwalczaniem dopingu w sporcie z międzynarodowymi agencjami antydopingowymi, jak również zezwalanie na zażywanie substancji niedozwolonych, w wyjątkowych przypadkach, zwanych potocznie celami terapeutycznymi.

Najbardziej zatrważający jest fakt, że odpowiedzialność, aby do organizmu zawodnika nie została wprowadzona żadna substancja zabroniona oraz aby nie została zastosowana żadna metoda zabroniona spoczywa wyłącznie na zawodniku. Czy to prawda?

Zdecydowanie tak. Wskazać trzeba, że jednym z najważniejszych obowiązków sportowca i wszystkich osób z nim związanych w ramach przygotowania do zawodów, jest posiadanie wiedzy na temat tego, jakie działanie stanowi naruszenie przepisów antydopingowych oraz jakie substancje czy metody są zabronione, a zatem stanowią doping w sporcie. Niebezpieczeństwo zastosowania jakiejkolwiek substancji czy metody spoczywa niestety wyłącznie na sportowcu. Okazuje się, że nie brakuje przypadków sportowców, w których nawet przyjęcie w dobrej wierze produktów farmakologicznych okazywało się problemem z punktu widzenia kontroli antydopingowej, na tyle poważnym, iż kończyło się postępowaniem przed panelem dyscyplinarnym, a w konsekwencji, nawet i zawieszeniem w prawach zawodnika na określony czas. Wynika to z nie tylko z reguł przyjętych przez polską organizację zajmującą się dopingiem, ale również z reguł stosowanych przez inne międzynarodowe agencje antydopingowe. Łamanie reguł antydopingowych nie musi być wcale objęte zamiarem, zawinieniem, zaniedbaniem lub świadomym użyciem zabronionych substancji czy zastosowaniem zabronionych metod przez zawodnika.

Co w takim razie robić, aby uniknąć negatywnych konsekwencji związanych z ewentualną obecnością substancji zabronionych w organizmie?

W mojej ocenie to przede wszystkim konieczność samoświadomości i samokontroli zawodnika. Mowa tu zwłaszcza o świadomości w zakresie przyjmowanych substancji, m.in. w postaci suplementów, wyrobów medycznych, leków itd. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości czy substancja, którą zawodnik chce przyjąć lub którą ktoś podaje mu do zażycia, może być substancją zabronioną, w pierwszej kolejności zawodnik sam powinien taką substancję zweryfikować poprzez internetową „Bazę Leków Zabronionych”, która na stronie POLADY jest ogólnodostępna i corocznie aktualizowana. Co więcej, POLADA służy także pomocą w przypadku jakichkolwiek wątpliwości posiadanych przez zawodników, w ramach Antydopingowego Pogotowia Informacyjnego (API), dla którego działają specjaliści w dziedzinie dopingu w sporcie, mogący udzielić informacji wszystkim osobom zainteresowanym, w tym zwłaszcza zawodnikom, lekarzom, trenerom czy fizjoterapeutom informacji na temat danej substancji czy metody, którą zawodnik chce zastosować. API może udzielić także informacji w zakresie reguł stosowania substancji znajdujących się Liście Substancji i Metod Zabronionych dla celów terapeutycznych oraz może dać odpowiedź na wiele innych pytań związanych z szerokorozumianym postępowaniem antydopingowym w sporcie.

Jak wygląda kontrola antydopingowa i kto ją przeprowadza?

Kontrolę antydopingową przeprowadzają wyspecjalizowani do tego „kontrolerzy” mający za zadanie pobranie próbki biologicznej od wybranego przez Krajową lub Światową Agencję Antydopingową sportowca. Kontrolę wobec wybranego zawodnika można przeprowadzić w każdej chwili, zarówno w trakcie zawodów sportowych, jak i poza nimi, np. w trakcie treningów, zgrupowań, konsultacji czy innego rodzaju zajęć, w trakcie których możliwym będzie jej przeprowadzenie.

Kontrola polega na pobraniu do badań materiału biologicznego zawodnika, który następnie poddawany jest badaniom na obecność w organizmie środków dopingujących. W przypadku, w którym wynik okaże się negatywny, najczęściej zawodnik nie jest o tym fakcie informowany. Inaczej wygląda sprawa w przypadku, gdy okaże się, że w pobranym materiale jest coś, co z punktu widzenia dopingu jest zabronione. Wtedy machina rusza.

Okazuje się, że wynik przebadanej próbki materiału biologicznego zawodnika dał wynik wskazujący na obecność substancji, która może być dopingiem? Co dalej? Jak reagować?

Jeżeli sportowiec uzyskał informację, że jego próbka ma pozytywny wynik badań antydopingowych, oznacza to nic innego niż to, że nie przeszedł pomyślnie kontroli. W takiej sytuacji od razu wszczynane jest postępowanie zmierzające do zawieszenia zawodnika w jego prawach, a w dalszej kolejności zmierzające do jego dyskwalifikacji. Oczywiście każdemu sportowcowi przysługuje prawo do obrony. W pierwszej kolejności dokonuje się na prośbę zawodnika dodatkowej weryfikacji pobranego materiału biologicznego. Pierwsza próbka, znana jako Próbka A, może być ponownie poddana weryfikacji, jednak wyłącznie na życzenie sportowca. Przeprowadza się wówczas badanie Próbki B. W przypadku potwierdzenia wyniku pozytywnego poprzez weryfikację Próbki B sytuacja staje się jeszcze bardziej skomplikowana, ale nadal sportowiec ma prawo do przedstawienia swojej argumentacji w zakresie otrzymanych wyników, składania odwołań co do stosowania środków dopingujących czy dowodzenia swoich racji w trakcie postępowania prowadzonego przez panel dyscyplinarny. Niestety w przeważającej większości, w przypadku uzyskania dwukrotnego, pozytywnego wyniku z przebadanego materiału, sportowcy nie są w stanie wykazać, iż to co zostało wykryte w ich organizmie znalazło się tam w sposób mogących ich uchronić przed negatywnymi i surowymi konsekwencjami wynikającymi z obecności dopingu w organizmie.

Czy wśród sportowców amatorów takie kontrole też są przeprowadzane?

Wśród zawodników profesjonalnych kontrole antydopingowe przeprowadza się najczęściej. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby przeprowadzać je także wśród sportowców amatorów, zwłaszcza, że mają oni obowiązek przestrzegania przepisów antydopingowych. Potwierdza to także jeden z celów POLADY, jakim jest „promocja czystego sportu, także w świecie sportu amatorskiego”.

A jak wygląda kwestia świadomości sportowców co do reguł antydopingowych?

Wzrost świadomości na temat niebezpieczeństw wynikających ze stosowania niedozwolonych substancji wspomagających jest coraz większa, ale jeszcze nie idealna. Coraz więcej zawodników dba o to, co zażywa, wielu sportowców weryfikuje nawet przyjmowane przez siebie suplementy czy leki, sprawdzając ich skład, a nawet laboratorium czy miejsce, w których powstały. W mojej ocenie najmniejsza świadomość jest wśród sportowców amatorów, uprawiających sporty drużynowe czy wśród osób młodych. Najczęściej nie zdają sobie sprawy, że to na nich spoczywa odpowiedzialność w zakresie konieczności weryfikacji przyjmowanych substancji mogących być substancjami niedozwolonymi. Zdarza się także, że wielu z nich na wyrost darzy zaufaniem osoby, które odpowiadają w klubach za suplementację czy leczenie, nie pytając nawet o to, co jest im podawane. Błędów nie brakuje. Mało osób wie, że każdego dotyczy niebezpieczeństwo zastosowania dopingu, nawet poprzez zażycie w dobrej wierze popularnego leku czy suplementu, w których składzie mogą być substancje zabronione.

Wywiad przeprowadził: Zbigniew Cieńciała
Wywiadu udzieliła: Oliwia Babiarz

Sport w dzisiejszych czasach pełni doniosłą rolę w społeczeństwie albowiem coraz więcej ludzi nie tylko jest jego zwolennikami poprzez wierne kibicowanie, ale także poprzez jego uprawianie, co widać zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Powstają stadiony, otwierają się szkółki czy kluby sportowe.

Profesjonalizacja sportu wymaga także ciągłego dostosowywania prawa do jego specyfiki sportu i jego dynamiki, zwłaszcza, że sport nie jest już tylko uprawiany wyłącznie dla naszego zdrowia czy rozrywki. Sport stał się także elementem biznesu i to właśnie chęć zarabiania poprzez sport wymaga zastosowania w tym celu odpowiednich regulacji prawnych.

Sport a prawo

Regulacje prawne, które możemy zastosować i których musimy przestrzegać chcąc uczynić sport profesjonalnym, będą miały swoje źródło w wielu aktach aktach prawnych. Jednym z najważniejszych obecnie aktów prawnych regulujących tematykę związaną ze Sportem jest ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. (Dz. U. Nr 127, poz. 857) o Sporcie, która reguluje zasady organizowania i uprawiania sportu.

Jak wskazuje nam przywołana ustawa Sportem są wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach.

Ustawa o sporcie

Także z treści ustawy o sporcie wynikają zasady dotyczące działania związków i klubów sportowych, polskich związków sportowych, zasady nadzoru nad polskimi związkami sportowymi, zasady określające wspierania sportu przez organy władzy publicznej, czym jest i w jaki sposób działa Narodowy Ruch Olimpijski, jakie są zasady bezpieczeństwa w sporcie, uregulowane zostały także kwestie kwalifikacji zawodowych w sporcie oraz odpowiedzialności dyscyplinarnej związanej z uprawianiem sportu, jak również unormowania w zakresie prawa karnego a związanego z uprawianiem sportu.

Należy także pamiętać, że każda dyscyplina sportu jest inna. Powstają także nowe dyscypliny, które wymagają dostosowania dotychczasowych przepisów prawa do ich specyfiki.

Zmierzając jednak do clou dzisiejszego wpisu, poniżej krótki opis jak założyć klub sportowy.

Chcemy założyć klub sportowy. Jak to zrobić?

Klub sportowy, bo na nim skupiamy uwagę w niniejszym artykule, reguluje wspomniana wyżej ustawa o Sporcie w jej rozdziale 2. I tak, Ustawa nie określa wprost czym jest klub sportowy, wskazuje nam natomiast, że działalność sportowa jest prowadzona w szczególności w formie klubu sportowego. Co więcej, przedmiotowa działalność może być również prowadzona w innych wariantach, jak np. w formie związku sportowego czy też w formie polskiego związku sportowego, tematyką których zajmiemy się w ramach odrębnej publikacji.

Z treści ustawy wynika także, że kluby sportowe działają jako osoby prawne.

Osoba prawna – co to oznacza?

Działanie jako osoba prawna oznacza, że kluby sportowe mogą funkcjonować na terenie Polski w dopuszczalnych przepisami prawa formach prawnych, tj.:

• w formie stowarzyszeń, wpisanych do ewidencji starosty właściwego ze względu na siedzibę klubu lub jako stowarzyszenia rejestrowe, tj. zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) – najczęściej spotykane formy prawne klubów sportowych,
• w formie fundacji (również zarejestrowanej w KRS),
• w formie uczniowskich klubów sportowych,
• w formie spółek kapitałowych, m.in. spółki z o.o. lub spółki akcyjnej,
• w formie spółdzielni, co jest raczej rzadko spotykaną formą działalności sportowej.

Co oznacza posiadać osobowość prawną?

Osobowość prawna oznacza posiadanie przez osobę prawną zdolności prawnej oraz zdolności do czynności prawnych. Uzyskuje się ją z chwilą wpisu do rejestru, w przypadku spółek kapitałowych w krajowym rejestrze sądowym. Spółki kapitałowe uregulowane zostały w ustawie Kodeks spółek handlowych. Co ciekawe, nawet spółki kapitałowe na etapie ich organizacji uzyskują osobowość prawną. Taką możliwość daje im przepis art. 12 ustawy – KSH– „Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji albo spółka akcyjna w organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji”.\

Klub, a jego forma prawna.

1. Klub w formie Stowarzyszenia.
   

W celu powołania do życia klubu działającego w formie stowarzyszenia niezbędne jest zebranie co najmniej 7 osób chętnych do jego założenia, które stają się członkami założycielami stowarzyszenia. Stowarzyszenia mogą utworzyć obywatele polscy, które mają pełną zdolność do czynności prawnych (to znaczy osoby, które ukończyły 18 lat i nie zostały ubezwłasnowolnione) i które nie zostały pozbawione praw publicznych.

Podstawą utworzenia stowarzyszenia jest sporządzenie aktu, w oparciu o który nasz klub będzie działał. Tym aktem/dokumentem jest statut stowarzyszenia.

Statut stowarzyszenia

W treści statutu osoby, które chcą utworzyć stowarzyszenie określają, m.in.:

– cele działalności sportowej,

– organy klubu oraz sposób ich powoływania,

– sposób nabywania i utraty członkostwa w stowarzyszeniu,

– obowiązki członków,

– komu będzie przysługiwało czynne i bierne prawo wyborcze,

– tryb dokonywania zmian zarówno w sposobie funkcjonowania klubu,

– zasady dokonywania zmian w statucie.

Z czego utrzymuje się klub ?

W statucie powinien zostać określony także sposób uzyskiwania środków finansowych przez klub, a zatem powinno zostać określone czy klub będzie pozyskiwał majątek i w jaki sposób będzie zaciągał zobowiązań majątkowe, co też tak naprawdę określi jego formę prawną i da odpowiedź czy klub będzie prowadził działalność gospodarczą czy też będzie utrzymywał się wyłącznie ze składek członkowskich w określonej wysokości.

Określenie czy klub będzie prowadził działalność gospodarczą jest również niezbędne w celu wpisania klubu do ewidencji właściwego starosty lub zarejestrowania klubu sportowego do Krajowego Rejestru Sądowego. Jeżeli osoby tworzące klub nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej, muszą wpisać klub do ewidencji starosty właściwego ze względu na jego siedzibę. Jeżeli jednak osoby zakładające klub zdecydują się na prowadzenie działalności gospodarczej, będzie on podlegał rejestracji w KRS.

W chwili, w której mamy już gotowy statut klubu oraz określenie czy będziemy prowadzili w jego ramach działalność gospodarczą, należy zorganizować zebranie założycielskie (tzw. powołanie komitetu założycielskiego).

W trakcie zebrania założycielskiego osoby na nim obecne podejmą uchwały niezbędne utworzeniu stowarzyszenia/powołaniu klubu, między innymi dotyczące:

– powołania organizacji (stowarzyszenia/klubu),

– przyjęcia statutu,

– wyboru władz stowarzyszenia/wyboru zarządu,

– wyboru organu kontroli wewnętrznej – komisji rewizyjnej .

Następnie wybrane władze klubu składają opisywany powyżej wniosek o wpis do ewidencji starosty właściwego ze względu na siedzibę klubu lub podejmują się rejestracji klubu sportowego w Krajowego Rejestru Sądowego. Samo złożenie wniosku nie nadaje klubowi sportowemu osobowości prawnej. Nadaje ją dopiero skuteczny wpis klubu do ewidencji starosty lub do Krajowego Rejestru Sądowego.

2. Klub w formie Uczniowskiego klubu sportowego.
   

Szczególnym rodzajem klubu sportowego są uczniowskie kluby sportowe.

Uczniowski klub sportowy działa na zasadach przewidzianych w ustawie Prawo o stowarzyszeniach, z wyłączeniem przepisów dotyczących rejestracji do krajowego rejestru sądowego.

Jak przewiduje art. 4 ust. 4 Ustawy o sporcie Uczniowski klub sportowy podlega wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę klubu. Wpis do ewidencji starosty wskazuje, że UKS-y nie mają możliwości prowadzenia działalności gospodarczej.

Wpisu i wykreślenia z ewidencji starosty właściwego ze względu na siedzibę uczniowskiego klubu sportowego dokonuje się na podstawie złożonego w tym zakresie wniosku. Uczniowski klub sportowy uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do ewidencji starosty właściwego dla siedziby klubu. Wpis i odmowa wpisu do ewidencji uczniowskich klubów sportowych następuje w drodze decyzji administracyjnej.

Jak już wspomniano, uczniowskie kluby sportowe nie mogą prowadzić działalności gospodarczej. Inną, alternatywną formą działalności, którą może prowadzić UKS jest odpłatna działalność pożytku publicznego.

Uczniowskie kluby sportowe mogą w poczet swoich członków przyjmować w szczególności uczniów, rodziców i nauczycieli. Użyte sformułowanie „w szczególności” oznacza, że członkami uczniowskiego klubu sportowego mogą być także inne, poza wymienionymi, osoby. Przedmiotowy katalog należy zatem uznawać za niezamknięty.

Jak założyć uczniowski klub sportowy?

Procedura założenia UKS jest bardzo zbliżona do tego jak powstaje klub sportowy w formie stowarzyszenia. Koniecznym jest zebranie chętnych osób do jego założenia (komitet założycielski), uchwalenie statutu klubu, sporządzenie dokumentów i protokołów z zebrania założycielskiego wraz z ich załącznikami, sporządzenie listy założycieli, zawierającej dane osobowe założycieli oraz ich własnoręczne podpisy i kolejno dokonanie wpisu do ewidencji do starosty właściwego ze względu na siedzibę nowopowstałego klubu.

3. klub sportowy w formie spółek Kapitałowych.
   

Jak już wskazywano osoby, które chcą założyć klub sportowy mają dowolność wyboru formy prawnej klubu. Jedynym wymogiem stawianym formie prawnej klubu sportowego jest, aby ten posiadał osobowość prawną. Kluby sportowe mogą zatem przybrać także formę spółki kapitałowej. Zazwyczaj będzie to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna. Zdecydowanie częściej wybierana jest właśnie druga z wymienionych.

Uwaga!

Jak się okazuje nie zawsze wspomniana dowolność wyboru formy prawnej klubu sportowego będzie nieograniczona. Przepisy ustawy o sporcie w pewnych wypadkach ograniczają możliwość wyboru tylko do spółek kapitałowych. Będzie tak za sprawą regulacji wynikających z treści ustawy o sporcie. Istotą jest kwestia współzawodnictwa sportowego w sportach zespołowych.

Otóż, Polski związek sportowy ma wyłączne prawo do organizowania i prowadzenia współzawodnictwa sportowego o tytuł Mistrza Polski oraz o Puchar Polski w danym sporcie (art. 13 uos). W sporcie, w którym współzawodnictwo sportowe jest organizowane w formie rozgrywek ligowych, polski związek sportowy może utworzyć ligę zawodową (art. 15 ust. 1 uos). W skład ligi zawodowej w grach zespołowych wchodzą wyłącznie kluby sportowe działające jako spółki akcyjne lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art.15 ust 3 uos).

W związku z tym, jeżeli dana dyscyplina sportu i polski związek sportowy w tej dyscyplinie organizuje ligę zawodową, a klub sportowy chce brać udział w rozgrywkach ligi zawodowej, klub musi przybrać w formę spółki z o.o. albo spółki akcyjnej. Wskazać także należy, że wymóg ten dotyczy jedynie dyscyplin zespołowych.

4. Klub sportowy w formie fundacji
   

Klub działający w formie fundacji będzie dość nietypowym rodzajem organizacji, w stosunku do poprzednio wymienionych. Najczęściej będziemy mieli do czynienia z działającą już fundacją, w ramach której, na mocy uchwały zarządu fundacji, utworzony zostanie klub sportowy działający jako odrębna jednostka, która będzie tejże fundacji podlegała. Chyba, że w ramach działającej fundacji utworzymy jej oddział stanowiący klub sportowy. Jednakże w obu wypadkach, aby było to skuteczne akt, w oparciu o który działa fundacja (statut fundacji), musi w swej treści przewidywać cel jakim jest prowadzenie klubu sportowego.

Klub jako odrębna jednostka organizacyjna utworzony w ramach fundacji nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Klub nie będzie posiadał w tym wypadku osobowości prawnej. Będzie ją posiadała odpowiednio zarejestrowana fundacja, a klub będzie działał w oparciu o jej zasady funkcjonowania. Inaczej będzie w przypadku klubu – oddziału, wtedy wpis do KRS jest konieczny a oddział uzyska osobowość prawną.

Jak założyć klub sportowy w formie fundacji?

Poza tym, dla skutecznego działania klubu potrzebne jest jeszcze spełnienie podstawowych formalności, bardzo zbliżonych do tych, które wymagane są przy tworzeniu stowarzyszenia, tj. uchwalenie statutu klubu, zawierającego kwestie dotyczące członkostwa w klubie, praw i obowiązków członków klubu, sposobu wyboru władz czy też pozyskiwania środków na funkcjonowanie klubu, np. w formie składki członkowskiej.

Najczęściej to akademie piłkarskie decydują się na utworzenie klubu sportowego w tej właśnie formie prawnej. Niniejsza forma daje także bardzo korzyści związanych z kwestiami podatkowymi.

Autor 

Oliwia Babiarz